1 marca, 2022

Wyłudzenie kredytu lub pożyczki- odpowiedzialność karna

Działania, których skutkiem jest udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela, zostały przez ustawodawcę spenalizowane na gruncie ustawy karnej. Stanowią one czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności.

Na czym polega przestępstwo udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela?

Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego przedmiotowe przestępstwo w swojej podstawowej postaci sprowadza się do działania sprawcy, który w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela poprzez podejmowanie wobec składników swojego majątku czynności polegających na ich:

  • usunięciu,
  • ukryciu,
  • zbyciu,
  • darowaniu,
  • zniszczeniu,
  • rzeczywistym lub pozornym obciążeniu,
  • uszkodzeniu.

Osoba, która dopuściła się takiego czynu podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat.

Podkreślić należy, że opisany powyżej czyn zabroniony posiada swoją postać kwalifikowaną, powodującą zaostrzenie odpowiedzialności karnej osoby, która go popełniła. Następuje to w przypadku, gdy sprawca wyrządził szkodę wielu wierzycielom. Zagrożenie karą pozbawienia wolności wynosi wówczas od 3 miesięcy do 5 lat.

Inną postacią opisywanego przestępstwa jest popełnienie go w celu  udaremnienia wykonania orzeczenia Sądu lub innego organu państwowego. W takim wypadku sprawca udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem:

  • usuwa,
  • ukrywa,
  • zbywa,
  • darowuje,
  • niszczy,
  • rzeczywiście lub pozornie obciąża albo
  • uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem, bądź
  • usuwa z nich znaki zajęcia komorniczego, a więc je zdejmuje lub niszczy.

Podlega on karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

 

Jaki jest sposób ścigania przestępstwa udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela?

Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przedmiotowego przestępstwa następuje na wniosek pokrzywdzonego. Oznacza to, że z chwilą jego złożenia postępowanie karne toczy się  już z urzędu.

Jaki jest charakter prawny przestępstwa udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela?

Na wstępie wskazać trzeba, że przestępstwa przeciwko wierzycielom określa się jako wieloodmianowe. Ich główną cechą jest to, że dla ich popełnienia wystarczy realizacja jednego, spośród wymienionych alternatywnie typów zachowania sprawcy.

W każdym z nich stroną pokrzywdzoną jest wierzyciel. Może to być każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą, a więc osoba fizyczna,  osoba prawna oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, jeżeli cel ich działania obejmuje działalność gospodarczą, w tym spółka cywilna, jawna i komandytowa.

Przedmiotowe przestępstwo ma charakter indywidualny, w związku z ty, że może je popełnić tylko i wyłącznie dłużnik. Nie musi on prowadzić działalności gospodarczej, choć istnieje taka formalna konieczność, jeżeli działa on na szkodę wierzyciela poprzez swoją upadłość.

Opisywany czyn zabroniony ma charakter skutkowy, co oznacza, że dla bytu tegoż przestępstwa koniecznym jest wystąpienie rzeczywistego skutku. Problematykę skutkowego charakteru czynu stypizowanego w art. 300 kk trafnie definiuje Sąd Najwyższy wskazując, że „jeżeli zbycie rzeczy zajętej w postępowaniu egzekucyjnym, czy inna czynność rozporządzająca zajętym mieniem dłużnika, nie miała realnego wpływu na zaspokojenie wierzyciela, to pomimo wypełnienia pozostałych znamion stypizowanego w tym przepisie występku (…), brak znamienia skutku w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela powoduje, że nie można uznać, iż doszło do popełnienia przestępstwa określonego w art. 300 § 2 KK” (wyr. SN z 14.6.2011 r., IV KK 31/11, Legalis; podobnie wyr. SA w Katowicach z 28.11.2013 r., II AKa 350/13, KZS 2014, Nr 4, poz. 67; post. SN z 1.12.2015 r., V KK 351/15, KZS 2016, Nr 3, poz. 16; wyr. SA w Krakowie z 28.6.2018 r., II AKa 49/18, Legalis; zob. też T. Oczkowski, w: Konarska-Wrzosek (red.), Kodeks karny, 2016, s. 1277).

Należy również nadmienić, że przestępstwo udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela może być popełnione tylko umyślnie, z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym.

W przypadku prawnokarnych problemów związanych z przestępstwami na tle gospodarczym, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (zakładka kontakt).