Teoria salda a teoria dwóch kondykcji

Rozważania dotyczące teorii salda oraz teorii dwóch kondykcji pozostają istotne dla kredytobiorców, którzy wskutek zainicjowanego przez siebie postępowania uzyskają orzeczenie stwierdzające nieważność zawartej z bankiem umowy walutowej.

Jeszcze do niedawna w judykaturze pojawiały się rozbieżności interpretacyjne w zakresie stosowania przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, które w sytuacji wspomnianego wyżej rozstrzygnięcia stanowią podstawę prawną wzajemnych rozliczeń stron. W takiej sytuacji możemy mówić o dwóch koncepcjach- tzw. „teorii salda” i „teorii dwóch kondykcji”. Pierwsza bazuje na kompensacji wzajemnych zobowiązań, zaś druga sprowadza się do traktowania roszczeń każdej ze stron w sposób niezależny.

Innymi słowy teoria salda wymusza określenie przez sąd różnicy między wartością wszystkich uregulowanych przez kredytobiorcę rat a udostępnioną przez bank kwotą. W konsekwencji jedna ze stron umowy byłaby zobowiązana do zwrotu kwoty stanowiącej nadwyżkę będącą wynikiem wspomnianych rozliczeń. Podkreślenia zatem wymaga, że obowiązek zwrotu w przypadku zastosowania teorii salda obciąża wyłącznie ten podmiot, który uzyskał większą korzyść. Jest to niewątpliwie rozwiązanie niekorzystne dla kredytobiorcy, a zarazem nieznajdujące podstaw w obowiązujących przepisach, co potwierdza obecna linia orzecznicza sądów powszechnych oraz stanowisko Sądu Najwyższego.

W uchwałach z dnia 7.05.2021 r. (III CZP 6/21, LEX nr 3170921) oraz z dnia 16.02.2021 r. (III CZP 11/20, LEX nr 3120579) Sąd Najwyższy w sposób jednoznaczny zakwestionował zasadność stosowania teorii salda, wskazując, iż w przypadku stwierdzenia nieważności umowy kredytu powinna znaleźć zastosowanie tzw. „teoria dwóch kondykcji”. Jest to trafne stanowisko, gdyż teoria dwóch kondykcji powoduje konieczność traktowania każdego z roszczeń stron w sposób niezależny. Oznacza to, że nawet jeśli kredytobiorca nie spłacił jeszcze kredytu, który zaciągnął w banku, może dochodzić zwrotu spełnionych na rzecz kredytodawcy świadczeń.

W celu zlecenia sporządzenia oraz wniesienia pozwu w tzw. sprawie frankowej zachęcamy do kontaktu z Kancelarią.

adw. Patryk Skalski